زیست فناوری در ایران بعد از انقلاب و خصوصا در ۱۵ سال اخیر در تجاری سازی محصولات موقعیت های خوبی در سطح منطقه و بین المللی ایجاد کرده است. در حالیکه محققان خارجی، خیلی زودتر تحقیقات خود را شروع کردند. اما با وجود اینکه تحقیقات در حوزه زیست فناوری بعد از انقلاب نمایان شد ولی پیشرفت های خوبی در راستای تولید محصول و صادرات آنها در چندین حوزه از جمله داورها پدیدار شده است.

در حال حاضر تعداد داروهای زیست فناوری موجود در بازار جهانی ۱۴۶ قلم است و از این تعداد، ۲۰ دارو در بازار ایران موجود است که ۴ دارو منوکلونال آنتی بادی و ۱۶ دارو نوترکیب هستند.

اسامی داروهای زیست فناوری تولید ایران و نیز داروهایی که در مراحل مختلف تولید (قبل از نهایی شدن) هستند همراه با موارد مصرف در جدول زیر مشهود است.

جدول داروهای زیست فناوری تولید شده در ایران

۲۹ داروی بیو در حال تولید است

دکتر مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس انستیتو پاستور ایران اظهار داشت: ایران ۶۱ دارو را در اولویت ملی خود دارد که از این تعداد ۲۹ دارو در مراحل مختلف تولید (قبل از نهایی شدن) شرکت های دانش بنیان و در مراحل مختلف آزمایشگاهی، پایداری محصول، صنعتی، نیمه صنعتی ، مطالعاتی و تهیه پرونده دارویی هستند.

وی تاکید داشت: ۲۹ دارویی که در حال تولید است نهایتا ۵ سال دیگر به تولید خواهند رسید.

رقابت با چین و ژاپن در تولید دارو های زیست فناوری

رئیس انستیتو پاستور ایران در ادامه خاطر نشان کرد: اکنون جایگاه ما در تولید  داروهای زیست فناوری در منطقه، چهارم است و ان شاء الله تا ۵ سال دیگر که این ۲۹ قلم به تولید برسد به رتبه سوم دست می یابیم.

جدول داروهای زیست فناوری در حال تولید

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی در ادامه گفت: البته ما نمی دانیم در دنیا تولید دارو در زمینه زیست فناوری چه وضعیتی دارد و چه برنامه ای دارند. همچنین نمی دانیم زمانیکه ما ۲۹ قلم دارو را به تولید رساندیم سبد دارویی آنها چقدر است، بنابراین نمی توان از الان تخمین بزنیم که دقیقا چه جایگاهی داریم.

وی با بیان اینکه اما با این حال تا ۵ سال دیگر ژاپن و چین جز رقبای ما خواهند بود، افزود: بنابراین ایران تا ۳ سال آینده با تولید ۴۹ دارو از مجموع ۱۴۶ دارو در آسیا رتبه سوم را خواهد داشت.

۱۲ دارو بلاتکلیف هستند

از آنجایی که اعلام شده لیست ۶۱ دارو تهیه شده و از این تعداد ۲۰ قلم تولید و ۲۹ قلم در حال تولید هستند، ۱۲ قلم باقی می ماند که هنوز در مرحله صفر هستند.

قانعی در خصوص مابقی داروهای زیست فناوری اظهار داشت: ۱۲ دارویی که بنا داریم به تولید برسانیم مشخص هستند و به صورت لیستی تهیه شده اند، اما هنوز هیچ شرکت دانش بنیانی اعلام نکرده که می تواند این ها را به تولید برساند.

به گفته وی، اگر شرکتی اعلام آمادگی کند که ما می توانیم دارویی که در لیست هست را تولید کنیم از آن حمایت خواهیم کرد.

محققان می توانند پروپوزال خود را برای تولید داروهای زیست فناوری به کارگروه پزشکی ستاد توسعه زیست فناوری ارسال کنند تا در صورت تایید به صندوق زیست فناوری معرفی و از حمایت های مالی و نظارتی ستاد توسعه زیست فناوری بهره مند شوند.